Przykład wyłudzenia z wykorzystaniem Marketplace

Czym jest wyłudzenie poprzez sprzedaż?

W obecnych czasach szybkości mamy coraz mniej czasu na bieganie po sklepach, a przez wygórowane ceny nie zawsze możemy zaspokoić swoje potrzeby. Szukamy alternatywy, czegoś w naszym zasięgu, może z drugiej ręki, więc „grzebiemy” w Internecie.

W związku z naszymi zachowaniami przestępczość też się zmienia. Coraz mniej jest ulicznych rabusiów, ponieważ to się po prostu nie opłaca, a i możliwość schwytania jest znacznie większa. Wybierają prostszą drogę – przecież pieniądze sami im możemy dać. Coraz częściej wykonujemy zakupy przez Internet, nie zwracając uwagi na to, gdzie kupujemy i czy to miejsce nie jest eldoradem dla złodziei.

Niektóre portale, jak OLX, mają pewne przemyślenia i się zmieniają, inne, jak Allegro, nie pozwalają sobie na takie straty w zaufaniu i mają bardzo restrykcyjne zasady. Ale jest też ten z wielką rozpoznawalnością, prestiżem i złodziejstwem – mowa tu o Marketplace od Facebooka. Przytoczmy fragmenty ich regulaminu:

„Gwarancje

Nie zapewniamy Użytkownikom żadnych gwarancji ani ubezpieczeń w związku z zakupieniem przez nich produktów prezentowanych w ramach Produktów handlowych na Facebooku i Instagramie.”

„Procedury rozstrzygania sporów

Nie jesteśmy stroną żadnych transakcji ani sporów pomiędzy nabywcami a sprzedawcami zewnętrznymi. Nabywca powinien skontaktować się ze sprzedawcą w celu rozstrzygnięcia ewentualnego sporu. Konsumenci mogą również skorzystać z platformy internetowego rozstrzygania sporów Komisji Europejskiej, aby rozwiązać spór ze sprzedawcą bądź złożyć skargę konsumencką w sądzie właściwym dla swojego miejsca pobytu stałego lub miejsca zamieszkania.”

„Brak praw konsumenckich

Unijne przepisy dotyczące ochrony konsumentów nie mają zastosowania do sprzedaży produktów i usług oferowanych przez sprzedawców będących konsumentami, np. w Marketplace. W szczególności Użytkownik nie może skorzystać z prawa do odstąpienia, chyba że opis produktu wyraźnie stanowi inaczej. Użytkownik może jednak skorzystać z gwarancji dotyczącej wad lub gwarancji zgodności wynikających z międzynarodowych przepisów prawa obowiązujących w miejscu pobytu stałego lub miejscu zamieszkania.”

Zostawiając teren całkowicie do dyspozycji użytkownika (w tym tego nieuczciwego).

Ogłoszenia i weryfikacja

Opiszę prawdziwe zdarzenia z próby zakupu konsoli:

Każde podejście do zakupu przedmiotu powinno się wiązać z zasadami weryfikacji, więc co jesteśmy w stanie zrobić?

• Weryfikacja portalu – sprawdźmy opinie w Internecie na temat miejsca, w którym jesteśmy i chcemy dokonać zakupu. (W naszym przypadku marketplace Facebook'a - opinie różne)
• Weryfikacja cen – nie powinniśmy polegać na okazyjnej cenie jednostkowej.

• Weryfikacja sprzedawcy – dobrze, aby to nie była jedyna jego oferta, a lokalizacja sprzedaży i jego lokalizacja były spójne.

Po podstawowej weryfikacji można przystąpić do rozmów ze sprzedawcą.

Rozmowa zakupowa

Oczywiście rozmowa zaczęła się od określenia, co dokładnie wchodzi w skład zakupu. Ze strony kupującego pojawiła się prośba o uwiarygodnienie posiadania przedmiotu zakupu poprzez przesłanie zdjęcia lub filmiku przedmiotu.

Czerwone flagi i mechanizmy manipulacji

To gdzie szukać ostrzeżeń? Widać powyżej, że oferta wygląda wiarygodnie (tu opiszę więcej w punkcie 4). Jakie czerwone lampki na naszym przykładzie powinny się zapalić?

1. Sprzedawca musi sprzedać dziś, bo gdzieś wyjeżdża.

2. Po przelewie coś jest nie tak i potrzeba dalszych pieniędzy.

3. Logiczne argumenty są nieprzyjmowane, a sprzedawca zaczyna kręcić.

4. Kolejna próba uwiarygodnienia i uśpienia czujności przez kupującego.

5. Kolejna próba oszustwa — teraz oszustwo na zwrot środków. (Tu zaznaczę, że kupujący wiedział o dalszym oszustwie i przelał środki na inne konto przed uwierzytelnieniem).

6. Kłamstwa i silna presja.

Sprzedawca starał się wmówić, że aby przelać pieniądze na konto, taka sama kwota musi być na koncie (gra na emocjach)!

Kiedy oszust się zorientował, że mu nie idzie, zaczął wystosowywać groźby, że nie odda, żeby dodatkowo zmotywować/zmanipulować kupującego.

Czy mogę się obronić?

Co kupujący zrobił dobrze, a co źle? Może mógł zrobić więcej?

Dobrze

1. Weryfikacja strony.
2. Weryfikacja ceny produktu w obrębie platformy (czy nie jest zbyt okazyjna).
3. Czy sprzedawca ma więcej produktów.
4. Czy nie ma informacji w Internecie o sprzedawcy jako oszuście.
5. Zanim został wykonany BLIK na telefon, sprawdzenie numeru, czy nie widnieje nigdzie jako oszust.

Źle

1. Weryfikacja ceny odbyła się tylko w obrębie zdefraudowanej platformy; NIGDZIE indziej nie ma takich cen.
2. Sprzedawca miał konto na FB zaledwie od tego roku.
3. Mimo pierwszej flagi (że „na dziś”) nie drążył tematu bądź nie odczekał.

Co można zrobić więcej?

1. Weryfikacja cen na wielu platformach.
2. Poproszenie o wykonanie nowego zdjęcia w nietypowy sposób (tak aby gra/bransoletka leżała przy kubku, na odwróconym talerzyku czy obok widelca).
3. Dokładne doczytanie regulaminów, a przy braku jakiejkolwiek odpowiedzialności platformy – odpuszczenie zakupów.
4. Zakup lokalny z bezpośrednim kontaktem.

Kontrola strat

Bardzo ważne jest trzeźwe myślenie oraz kontrola strat. Nasz kupujący zorientował się przy pierwszej próbie dodatkowych opłat, że to oszustwo, i nie przesyłał dodatkowych pieniędzy.

Ważne! Odzyskiwanie środków w takich sytuacjach jest nierealne. Trzeba zwracać uwagę na to, co pokazuje się na ekranie telefonu przy płatnościach BLIK.

Co dalej, gdzie zgłosić i jak postępować?

Osoba pokrzywdzona udała się na policję i nie mam dobrych wiadomości: otrzymała informację, że trzeba odczekać parę dni. Powód? Bo sprzedawca może tak naprawdę nie miał złych intencji i może odda, a kwota nie jest znaczna.

Poproszono kupującego o zgłoszenie do banku, bo to w sumie one [banki] dają policji zgłoszenia (kupujący miał nr konta i nr telefonu sprzedawcy). Jeżeli bank będzie miał odpowiednio dużo zgłoszeń, to im prześle do sprawdzenia.

Ogólnie siedziba Facebooka jest w Irlandii i polska policja nie ma żadnych praw do wglądu czy egzekwowania czegokolwiek.

Więc co dalej? W sumie smutne nic. Zgłosić do banku, a potem ze zgłoszeniem bankowym na policję. Można wpisać numer do systemów AI oraz na każdą stronę z opiniami o numerach telefonu, informując, że to numer służący do oszustw/wyłudzeń. Zgłosić do Facebooka (ale tu nawet dalszej sprzedaży nie zablokowali po 24 godzinach).

Refleksje i zakończenie

W cyfrowym pośpiechu, w pogoni za okazją, stajemy się łatwym celem. Przykład nieudanej próby zakupu konsoli to nie odosobniony przypadek, lecz doskonała ilustracja mechanizmu, w którym nasza chęć zaoszczędzenia czasu i pieniędzy jest bronią obracaną przeciwko nam. Oszuści nie muszą już ryzykować fizycznej konfrontacji; wystarczy, że opanują proste techniki manipulacji i skorzystają z platformy, która otwarcie umywa ręce od jakiejkolwiek odpowiedzialności.

Najbardziej niepokojącą refleksją płynącą z tej historii jest jednak to, co dzieje się po fakcie.

Opisany przypadek brutalnie obnaża prawdę: w momencie wyłudzenia jesteśmy pozostawieni sami sobie. Platformy, zrzekając się odpowiedzialności w regulaminach, stają się wirtualną „ziemią niczyją” – bezpieczną przystanią dla przestępców. Jednocześnie oficjalne ścieżki zgłoszenia, jak policja, okazują się powolne, biurokratyczne i często bezsilne wobec globalnego charakteru tych serwisów i (pozornie) niskiej szkodliwości czynu.

W tej grze nie ma miejsca na gwarancję zwrotu. Jedyną polisą jest nasza własna, nieustanna czujność, weryfikacja wykraczająca poza ramy jednej platformy i asertywność w kontakcie ze sprzedającym. Każda „okazja”, która wydaje się zbyt piękna, by mogła być prawdziwa, i każdy sprzedawca wywierający presję, powinny być traktowane nie jak szansa, ale jak sygnał alarmowy.

Ostatecznie, na cyfrowym targowisku, gdzie regulamin zwalnia gospodarza z odpowiedzialności, a pomoc instytucjonalna jest iluzoryczna, bezpieczeństwo naszych pieniędzy zależy wyłącznie od nas samych.

‍