Zmniejsz koszty i zwiększ bezpieczeństwo w pracy dzięki Sygnalistom

Kim jest Sygnalista?

Sygnalizowanie naruszeń w pracy to jedna z najważniejszych i zarazem najtrudniejszych kwestii oraz aspektów prawa pracy, z jakimi spotykamy się w dzisiejszych czasach. 

Nieprawidłowości w miejscu pracy mogą mieć różne formy i skutki. Mogą dotyczyć naruszeń prawa, zagrożeń dla zdrowia lub bezpieczeństwa, tajemnicy przedsiębiorstwa, bezpieczeństwa sieci, korupcji, dyskryminacji czy mobbingu. Takie rzeczy szkodzą zarówno nam - pracownikom - jak i naszym szefom i firmom. Dlatego ważne jest, żeby ktoś miał odwagę je ujawnić i zgłosić do odpowiednich instytucji lub mediów. Tacy ludzie nazywają się sygnalistami. Sygnalista może być pracownikiem sektora publicznego lub prywatnego i ma prawo do ochrony przed dyskryminacją, nękaniem czy zwolnieniem z powodu swojego zgłoszenia. Sygnaliści muszą działać w dobrej wierze i opierać się na wiarygodnych informacjach uzyskanych w trakcie wykonywania obowiązków zawodowych. To dzięki nim możemy zapobiegać nadużyciom i poprawiać warunki pracy dla wszystkich. Sygnalizowanie nieprawidłowości jest formą odpowiedzialności społecznej i obywatelskiej oraz wyrazem troski o dobro wspólne. Sygnaliści często ryzykują swoją karierą, reputacją czy bezpieczeństwem i są narażeni na działania odwetowe, dlatego potrzebują ochrony prywatności i wsparcia moralnego ze strony instytucji publicznych oraz organizacji społecznych. 

Dlaczego zgłoszenie naruszeń jest tak ważne w miejscu pracy?

Sygnalizowanie naruszeń jest ważne nie tylko ze względów moralnych i społecznych, ale także ekonomicznych. Jak wynika z raportu PwC "Global Economic Crime and Fraud Survey 2020", nadużycia finansowe kosztują globalnie średnio 5% rocznego przychodu organizacji. W Polsce ten wskaźnik wynosi nawet 6%. Z kolei według raportu PwC "Speak up: The business case for whistleblowing systems" z 2021 roku, przedsiębiorstwa, które inwestują w systemy sygnalizacji i reagowania na naruszenia (tzw. whistleblowing systems), mogą zmniejszyć te koszty o połowę.

Systemy te polegają na zapewnieniu pracownikom i innym osobom możliwości zgłaszania naruszeń za pomocą różnych kanałów komunikacji (np. telefonu, e-maila czy aplikacji mobilnej), a także w pierwszej kolejności na zapewnieniu im anonimowości i ochrony przed ewentualnymi represjami ze strony przełożonych lub współpracowników. Systemy te umożliwiają również szybkie i skuteczne reagowanie na zgłoszone naruszenia oraz monitorowanie ich rozwiązywania. 

Niestety, według badania przeprowadzonego przez amerykańskie stowarzyszenie SHRM (Society for Human Resource Management), tylko 56% przedsiębiorstw ma wdrożone formalne procedury sygnalizacyjne, a jedynie 26% z nich ma program ochrony dla sygnalistów. Tymczasem brak odpowiednich procedur i ochrony dla sygnalistów może wpływać na niski poziom zgłoszeń naruszeń w pracy. Pracownicy mogą obawiać się negatywnych konsekwencji dla swojej kariery lub bezpieczeństwa osobistego. Mogą też nie wiedzieć komu i jak zgłosić problem lub nie ufać systemowi sygnalizacyjnemu. 

Inwestycja w systemy sygnalizowania i reagowania na naruszenia ma wiele korzyści dla organizacji:

• Pomagają one wykrywać i zapobiegać oszustwom i kradzieżom oraz minimalizować straty finansowe wynikające z nich.  
• Wspierają budowę kultury etycznej i transparentności w organizacji oraz poprawiać jej reputację i wiarygodność na rynku.  
• Pomagają zwiększać zaufanie klientów i inwestorów do organizacji oraz jej produktów lub usług.  
• Poprawiają relacje między pracownikami oraz ich morale i motywację do pracy. 

Ochrona sygnalistów się opłaca!

Warto zwrócić uwagę na to, że sygnalizowanie naruszeń w pracy przyczynia się do zapobiegania szkodom zarówno dla pracowników i pracodawców. Jak pokazują wyniki badania opublikowanego w 2022 roku przez National Safety Council, w ciągu ostatniego roku aż 80% wypadków w miejscu pracy mogłoby się nie wydarzyć, gdyby pracownicy zgłaszali nieprawidłowości na czas. W ten sposób można by uniknąć nie tylko cierpienia i strat ludzkich, ale też kosztów związanych z leczeniem, rehabilitacją, odszkodowaniami czy utratą wydajności. 

Dlaczego jednak tak wiele osób obawia się sygnalizować naruszenia w pracy? 

Sygnalizowanie naruszeń w pracy wymaga odwagi i odpowiedzialności ze strony pracownika oraz działania w dobrej wierze. Powodem niechęci do sygnalizowania naruszeń są często obawy o utratę pracy, rewanż ze strony pracodawcy lub ostracyzm w środowisku. Niektórzy mogą obawiać się negatywnych konsekwencji ze strony kolegów za ujawnianie problemów. Dlatego ważne jest, aby organizacja zapewniała swoim pracownikom odpowiednią ochronę prawna i psychologiczną oraz zachęcała do kultury otwartości i zaufania. Tylko wtedy sygnalizowanie naruszeń będzie skutecznym narzędziem poprawy jakości i bezpieczeństwa pracy. 

Temat Sygnalistów - Ustawa o Sygnalistach 

W Unii Europejskiej obowiązuje od 17 grudnia 2021 r. dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2019/1937 w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii Europejskiej (tzw. dyrektywa o sygnalistach). 

Dyrektywa UE ma na celu zapewnić ochronę sygnalistom na terenie całej Unii. Zgodnie z nią każdy pracodawca będzie musiał przygotować regulamin zgłoszeń wewnętrznych, który określi procedurę zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych. Pracodawca będzie też zobowiązany do zapewnienia poufności danych osobowych sygnalisty oraz do niedopuszczenia do jakichkolwiek form odwetu czy dyskryminacji. 

Jeśli zgłoszenie wewnętrzne nie przyniesie skutku lub jeśli sytuacja będzie wymagała szybkiej interwencji, sygnalista będzie mógł zgłosić się do właściwego organu publicznego (np. prokuratury czy urzędu antykorupcyjnego). W ostateczności sygnalista będzie miał prawo ujawnić informacje na temat naruszeń mediom lub opinii publicznej. 

Sygnaliści będą mogli liczyć także na pomoc prawną i psychologiczną oraz na zwrot kosztów poniesionych w związku ze zgłoszeniem (np. sądowych czy lekarskich). Ponadto będą chronieni przed odpowiedzialnością cywilną czy karną za ujawnienie informacji objętych tajemnicą służbową czy zawodową. 

Przepisy Ustawy w Polsce

Wdrożenie nowych przepisów unijnej dyrektywy o sygnalistach stanowi wyzwanie dla wielu pracodawców w Polsce. Pracodawcy muszą zapewnić odpowiednie procedury zgłaszania naruszeń prawa oraz mechanizmy ochrony sygnalistów przed ewentualnymi represjami ze strony przełożonych lub współpracowników. Ponadto pracodawcy muszą zapoznać swoich pracowników z prawami i obowiązkami wynikającymi z dyrektywy oraz przeprowadzić szkolenia dotyczące kultury organizacyjnej sprzyjającej etycznemu postępowaniu. Nieprzestrzeganie nowych regulacji może skutkować sankcjami administracyjnymi lub karnymi dla pracodawców oraz utratą zaufania społecznego i reputacji biznesowej.

Polska ustawa o sygnalistach miała wejść w życie 17 grudnia 2021 roku, jednak jak to bywa w polskich realiach, jej prace legislacyjne zostały opóźnione. Projekt zakłada między innymi, że: 

• Sygnalista będzie miał prawo do anonimowego zgłoszenia naruszenia prawa, 
• Sygnalista będzie chroniony przed zwolnieniem z pracy, dyskryminacją, nękaniem czy mobbingiem, 
• Sygnalista będzie miał prawo do wsparcia psychologicznego i prawno-poradniczego, 
• Sygnalista będzie miał prawo do rekompensaty za poniesione szkody. 

Pracodawcy będą zobowiązani do przygotowania regulaminu zgłoszeń wewnętrznych, określającego procedurę zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych. Pracodawcy będą również musieli zapewnić bezpieczne kanały komunikacji z sygnalistami oraz odpowiednio przeszkolić swoich pracowników. 

Zgłoszenie naruszenia prawa może być skierowane do pracodawcy (zgłoszenie wewnętrzne), do właściwego organu administracji publicznej (zgłoszenie zewnętrzne) lub do opinii publicznej (ujawnienie publiczne). Sygnalista będzie mógł wybrać dowolną ścieżkę zgłoszenia, jednak preferowanym sposobem jest zgłoszenie wewnętrzne. 

Ochrona sygnalistów jest kwestią etyczną, ale także ekonomiczną. Według badań Komisji Europejskiej straty spowodowane przez nadużycia finansowe wynoszą rocznie około 179 miliardów euro na poziomie UE. Z kolei według raportu Transparency International Polska tylko 16% Polaków deklaruje gotowość do ujawnienia korupcji. 

Kto może zostać sygnalistą? 

Jak wspomniałam wcześniej, Sygnalista to osoba, która zgłasza nieprawidłowości lub nadużycia w organizacji, w której pracuje lub z którą współpracuje. Status Sygnalisty może otrzymać pracownik, kontrahent, wolontariusz lub stażysta. 

Dla zobrazowania sytuacji sygnalizowania naruszeń, posłużę się kilkoma hipotetycznymi sytuacjami działań, którymi może zająć się Sygnalista: 

• Pracownik firmy X zauważa nieprawidłowości w księgowości i podejrzewa, że ktoś z zewnątrz korzysta z funduszy firmy. Decyduje się na sygnalizowanie naruszeń w pracy i dzięki temu ujawnia przestępstwo. Dzięki jego działaniom firma zapobiega większym stratom finansowym i zwiększa zaufanie klientów. 

• Pracownik magazynu dostrzega, że wózek widłowy jest uszkodzony i stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa jego i innych pracowników. Decyduje się na sygnalizowanie naruszenia w pracy i dzięki temu firma przeprowadza naprawę wózka widłowego oraz podnosi świadomość pracowników na temat bezpieczeństwa w magazynie. 

• Pracownik restauracji buntuje się, że niektórzy kelnerzy otrzymują niskie wynagrodzenie i są wykorzystywani do pracy poza godzinami pracy. Decyduje się na sygnalizowanie naruszenia w pracy, ale po kilku dniach dowiaduje się, że zostaje zwolniony. Pracownik miał prawo do sygnalizacji i do ochrony jako sygnalista. Dzięki procedurze sygnalizacyjnej w firmie, pracownik mógłby skutecznie chronić swoje prawa i interesy. 

• Pracownik sklepu spożywczego zauważa, że przeterminowane produkty są sprzedawane klientom. Decyduje się na sygnalizowanie naruszenia, ale obawia się, że jego działania zakończą się negatywnymi dla niego konsekwencjami. Jednak dzięki anonimowej aplikacji do zgłaszania naruszeń, pracownik może czuć się bezpiecznie i chroniony przed represjami ze strony pracodawcy. 

Sygnalista musi być chroniony prawem. 

Sygnalizowanie naruszeń w pracy to nie tylko obowiązek pracownika, ale też jego prawo. Pracownicy mają prawo do bezpiecznego i zdrowego środowiska pracy oraz do ochrony przed represjami ze strony pracodawcy. Dlatego tak ważne jest, aby pracodawcy inwestowali w systemy sygnalizacyjne, kanały zgłoszeń oraz programy ochrony dla sygnalistów, które będą chronić pracowników i przyczyniać się do poprawy warunków pracy. 

Na zakończenie chcę zwrócić uwagę na to, że sygnalizowanie naruszeń w pracy to nie tylko kwestia finansowa czy prawnicza, ale też moralna. Pracownicy, którzy zdecydują się na ujawnienie nieprawidłowości, pomagają nie tylko sobie, ale też swoim kolegom i pracodawcom. Dzięki temu poprawiają nie tylko warunki pracy, ale też przyczyniają się do zwiększenia zaufania klientów i inwestorów. 

Chroń z nami Sygnalistów!

W naszej ofercie posiadamy poufne i szyfrowane narzędzie partnerskie do przyjmowania zgłoszeń od sygnalistów i zarządzania nimi. Aplikacja jest odpowiedzią na zmieniające się prawo – tzw. dyrektywę UE o ochronie sygnalistów i projekt polskiej ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, zgodnie z którymi podmioty prawne są zobowiązane do wdrożenia kanału do przyjmowania zgłoszeń o nieprawidłowościach.  

Dzięki temu, możemy pomóc Ci spełnić nowy obowiązek w najbezpieczniejszy sposób i właśnie dlatego zdecydowaliśmy się na włączenie do oferty narzędzia gwarantującego pełną poufność zgłoszeń. 

Nie pozwól, aby nieprawidłowości w pracy szkodziły Tobie i Twoim pracownikom. Skorzystaj z naszej pomocy i zacznij działać już dziś. Skontaktuj się z nami telefonicznie lub przez formularz kontaktowy, aby dowiedzieć się więcej!